ویروس‌ گوارشی و اسهال ویروسی؛ از علائم تا درمان

ویروس‌های گوارشی از شایع‌ترین بیماری‌هایی هستند که باعث اسهال، استفراغ و دل‌درد می‌شوند و تقریباً همه ما حداقل یک‌بار آن را تجربه کرده‌ایم.

این ویروس‌ها در بسیاری از موارد ناگهانی شروع می‌شوند و می‌توانند چند روز فرد را درگیر کنند. نکته مهم این است که ویروس‌های گوارشی بسیار مسری هستند و به‌سرعت از طریق آب، غذا یا تماس مستقیم از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند.

کودکان، سالمندان و افرادی که سیستم ایمنی حساس‌تری دارند، معمولاً به شکل شدیدتری دچار علائم می‌شوند؛ به همین دلیل آگاهی درباره نحوه انتقال و درمان صحیح بسیار مهم است.

در این مقاله از داروخانه آنلاین فارمادو، به زبان ساده توضیح می‌دهیم ویروس گوارشی چیست، چگونه منتقل می‌شود، چه علائمی دارد، چه درمان‌هایی مؤثر است و چه زمانی مراجعه به پزشک ضروری است.

ویروس گوارشی چیست؟

ویروس گوارشی یا گاستروانتریت ویروسی نوعی التهاب در معده و روده است که معمولاً با اسهال و استفراغ همراه است.

این ویروس‌ها پس از ورود به بدن از راه دهان وارد معده می‌شوند، از محیط اسیدی معده عبور می‌کنند و خود را به سلول‌های روده می‌رسانند.

وقتی ویروس به سلول‌های روده برسد، آن‌ها را تخریب می‌کند. نتیجه این روند موارد زیر است:

• اختلال در جذب آب و الکترولیت
• تحریک مخاط روده
• افزایش حرکات روده
• بروز اسهال آبکی

در کودکان و سالمندان این وضعیت خطرناک‌تر است، چون بدن سریع‌تر دچار کم‌آبی می‌شود.

انواع ویروس‌ های گوارشی

چند ویروس شناخته‌شده وجود دارند که مسئول بخش عمده عفونت‌های گوارشی هستند:

نوروویروس

شایع‌ترین علت اسهال گوارشی در بزرگسالان است. این ویروس بسیار مقاوم است و حتی مقدار بسیار کمی از آن می‌تواند باعث بیماری شود. به همین دلیل در فضاهای شلوغ مانند مدارس و رستوران‌ها به‌سرعت اپیدمی ایجاد می‌کند.

روتاویروس

مهم‌ترین علت اسهال شدید در کودکان زیر پنج سال است. این ویروس می‌تواند به‌سرعت باعث کم‌آبی شدید شود و در برخی کشورها واکسن آن در برنامه واکسیناسیون کودکان قرار دارد.

آدنوویروس‌ گوارشی

طول مدت بیماری در این نوع معمولاً بیشتر از نوروویروس است و اغلب باعث تب و اسهالی می‌شود که دیرتر بهبود پیدا می‌کند.

استروویروس

در کودکان و سالمندان شایع‌تر است و معمولاً علائم خفیف دارد، اما در افراد دارای ضعف سیستم ایمنی می‌تواند علائم شدیدتری ایجاد کند.

ویروس‌ های گوارشی چگونه منتقل می‌شوند؟

راه انتقال ویروس‌های گوارشی همان نکته‌ای است که باعث انتشار سریع این بیماری‌ها می‌شود.

مهم‌ترین راه‌ها شامل موارد زیر است:

آب آلوده

حتی مقدار کمی آب آلوده به ویروس می‌تواند فرد را بیمار کند. آب استخرهای عمومی غیربهداشتی، آب چاه‌هایی که به‌درستی تصفیه نمی‌شوند و ورود فاضلاب به منابع آب آشامیدنی از عوامل مهم آلودگی هستند.

غذاهای آلوده

این حالت زمانی رخ می‌دهد که غذای خام یا نیم‌پز مصرف شود، میوه و سبزی به‌خوبی شسته نشود یا فرد بیمار غذای دیگران را آماده کند. نوروویروس از طریق غذا بسیار سریع منتقل می‌شود.

تماس با سطوح آلوده

ویروس‌ها روی سطوح فلزی و پلاستیکی می‌توانند ساعت‌ها تا روزها زنده بمانند. تماس دست با این سطوح و سپس تماس دست آلوده با دهان یا بینی، باعث انتقال ویروس به بدن می‌شود.

انتقال هوایی هنگام استفراغ

وقتی فرد آلوده دچار استفراغ شدید می‌شود، ذرات ریز حاوی ویروس در هوا پخش می‌شود و افراد اطراف را آلوده می‌کند.

تماس با حیوانات آلوده

کمتر شایع است، اما امکان انتقال برخی ویروس‌ها از حیوان به انسان در صورت تماس با مدفوع یا ترشحات حیوان آلوده وجود دارد.

علائم ویروس‌ های گوارشی؛ از خفیف تا شدید

علائم معمولاً بین ۱۲ تا ۴۸ ساعت پس از تماس با ویروس شروع می‌شوند و ممکن است دو تا هفت روز ادامه پیدا کنند.

علائم اصلی شامل موارد زیر است:

• اسهال آبکی
• تهوع و استفراغ
• دل‌پیچه و درد شکمی
• بی‌اشتهایی
• تب خفیف یا متوسط
• نفخ و گاز معده
• ضعف و بی‌حالی

نشانه‌های کم‌آبی بدن عبارت‌اند از:

• خشکی زبان و دهان
• ادرار کم یا تیره‌رنگ
• سرگیجه
• گود شدن چشم‌ها
• خواب‌آلودگی
• افزایش ضربان قلب

در کودکان نشانه‌هایی مانند گریه بدون اشک، بی‌حالی، کاهش تعداد پوشک خیس و خواب زیاد می‌تواند نشان‌دهنده کم‌آبی بدن باشد. این مرحله بسیار خطرناک است و نیاز به درمان فوری دارد.

راه‌های پیشگیری از ویروس‌ های گوارشی

پیشگیری مهم‌ترین بخش در کنترل این بیماری‌ها است و با چند اقدام ساده می‌توان احتمال ابتلا را به‌طور قابل توجهی کاهش داد:

• شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون، به‌ویژه قبل از غذا و بعد از استفاده از سرویس بهداشتی
• شست‌وشوی کامل سبزیجات و میوه‌ها، خصوصاً سبزیجات برگی
• پخت کامل گوشت، مرغ و تخم‌مرغ
• نوشیدن آب سالم و تصفیه‌شده
• ضدعفونی کردن سطوح پرتماس مانند دستگیره در، میز غذاخوری، شیر آب و گوشی موبایل
• تزریق واکسن روتاویروس برای کودکان طبق دستور پزشک
• جدا نگه داشتن فرد بیمار در محیط خانه و استفاده نکردن مشترک از حوله، لیوان و وسایل شخصی

درمان خانگی اسهال و ویروس‌ های گوارشی

در بیشتر موارد، عفونت‌های ویروسی گوارشی با درمان‌های ساده خانگی کنترل می‌شوند و نیازی به داروهای پیچیده نیست، به شرطی که کم‌آبی بدن جدی گرفته شود.

۱. مایعات مصرف کنید:

مهم‌ترین بخش درمان، جبران مایع و الکترولیت‌های از دست رفته است.

مایعات مناسب شامل موارد زیر است:

• آب
• سوپ رقیق
• چای کم‌رنگ
• آب برنج
• محلول او آر اس، مخصوصاً برای کودکان و سالمندان

او آر اس آب، الکترولیت و نمک‌های مورد نیاز بدن را در نسبت مناسب جبران می‌کند و بهترین روش پیشگیری از کم‌آبی در اسهال و استفراغ است.

۲. رژیم غذایی مناسب بگیرید:

در دوره بیماری بهتر است از غذاهای سبک، کم‌چرب و سهل‌الهضم استفاده شود.

نمونه غذاهای مناسب:

• رژیم BRAT شامل موز، برنج، سیب پخته و نان تست
• سیب‌زمینی آبپز
• هویج پخته
• ماکارونی ساده
• نان خشک
• سوپ مرغ رقیق که برای کودکان هم انتخاب خوبی است

غذاهایی که تا زمان بهبودی بهتر است مصرف نشوند:

• غذاهای چرب و سرخ‌شده
• لبنیات پرچرب
• بستنی و انواع شیرینی
• نوشابه و نوشیدنی‌های شیرین گازدار
• سس‌های صنعتی و انواع فست‌فود

۳. گیاهان دارویی و ترکیبات طبیعی مصرف کنید:

برخی گیاهان دارویی می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند:

• زنجبیل برای کاهش تهوع
• نعناع برای آرام کردن معده
• بابونه برای کاهش التهاب و تسکین دل‌درد
• هل برای کاهش اسپاسم معده

این ترکیبات به‌تنهایی درمان اصلی بیماری نیستند، اما می‌توانند در کنار سایر مراقبت‌ها به بهبود احساس بیمار کمک کنند.

۴. فرآورده‌های ضد اسهال استفاده کنید:

در برخی موارد، به‌ویژه در بزرگسالان، می‌توان از فرآورده‌های تکمیلی زیر با نظر پزشک یا داروساز استفاده کرد:

• پروبیوتیک‌ها
• پودرهای الکترولیت
• شربت‌های ضد اسهال مخصوص کودکان
• مکمل‌های گیاهی با اثر ضد التهاب روده

در داروخانه آنلاین فارمادو انواع این محصولات با برندهای مختلف موجود است و کاربران می‌توانند برای انتخاب مناسب، از مشاوره رایگان تیم مشاوره استفاده کنند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در موارد زیر مراجعه به پزشک ضروری است:

• اسهال بیشتر از سه روز ادامه پیدا کند
• تب بالا بیش از یک روز باقی بماند
• وجود خون یا مخاط واضح در مدفوع
• علائم واضح کم‌آبی مانند بی‌حالی شدید، کاهش ادرار یا سرگیجه
• استفراغ مداوم و ناتوانی در نگه داشتن مایعات
• بروز علائم در کودکان زیر پنج سال یا سالمندان
• ابتلا در افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، بیماری قلبی یا نقص ایمنی
• بروز اسهال پس از سفر به مناطق با احتمال آلودگی بالا

در این شرایط ممکن است نیاز به سرم‌درمانی یا داروهای تخصصی باشد.

مطالب پیشنهادی:

تب کریمه کنگو چیست؟ روش‌های تشخیص و درمان

اشتباهات رایج هنگام درمان ویروس‌ های گوارشی

چند اشتباه رایج که می‌تواند روند بهبود را طولانی‌تر یا خطرناک‌تر کند:

• مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک، در حالی که عامل بیماری ویروسی است و آنتی‌بیوتیک تأثیری بر آن ندارد
• خودداری از نوشیدن آب به‌دلیل ترس از استفراغ، در حالی که مایعات باید به مقدار کم و جرعه‌جرعه مصرف شوند
• مصرف لبنیات پرچرب در روزهای اول بیماری که می‌تواند علائم را تشدید کند
• بازگشت سریع و بدون برنامه به رژیم غذایی سنگین و پرچرب که ممکن است باعث برگشت اسهال شود
• استفاده از داروهای ضد اسهال بدون مشورت پزشک، به‌ویژه در کودکان

جمع‌بندی

در مقاله امروز داروخانه فارمادو به بررسی و مطالعه ویروس‌های گوارشی و اسهال ویروسی پرداختیم. ویروس‌های گوارشی از علل مهم اسهال و استفراغ هستند و می‌توانند چند روز زندگی روزمره فرد را مختل کنند.

با این حال، بیشتر موارد با رعایت بهداشت، مصرف غذای سالم، شست‌وشوی مرتب دست‌ها و مراقبت‌های ساده خانگی قابل کنترل است.

کودکان، سالمندان و افراد با ضعف سیستم ایمنی باید بیشتر تحت نظر باشند و در صورت تداوم یا شدت علائم، حتماً به پزشک مراجعه کنند.

اگر به دنبال مکمل‌ها، محلول‌های او آر اس، پروبیوتیک‌ها یا محصولات کمک‌کننده برای مدیریت اسهال و مشکلات گوارشی هستید، داروخانه آنلاین فارمادو مجموعه کاملی از این محصولات را به همراه مشاوره تخصصی رایگان در اختیار شما قرار می‌دهد.