کلاژن پوست چیست؟

کلاژن نوعی پروتئین سخت، نامحلول و فیبری است که یک سوم پروتئین بدن انسان را تشکیل می دهد. در اغلب انواع کلاژن‌، مولکول ‌ها در کنار هم قرار می‌ گیرند تا فیبریل‌ های بلند و نازکی را تشکیل دهند. این فیبریل ها به پوست استحکام و خاصیت ارتجاعی می دهند. کلاژن های بدن انسان قوی و انعطاف پذیر هستند.

کلاژن فراوان ترین پروتئین در بدن انسان است که در استخوان ها، ماهیچه ها، پوست و تاندون ها یافت می شود.

کلاژن ماده ای است که بافت بدن را در کنار هم نگه می دارد. در واقع کلاژن یک داربست را برای ایجاد استحکام و ساختار بدن تشکیل می دهد.

منظور از کلاژن درون زا، کلاژن طبیعی است که توسط بدن سنتز می شود. کلاژن اگزوژن از نوع مصنوعی است که از یک منبع خارجی مانند مکمل ها وارد بدن می شود.

نقش کلاژن

کلاژن چه می کند؟ کلاژن توسط سلول های مختلف، عمدتا توسط سلول های بافت همبند ترشح می شود.

این ماده در ماتریکس خارج سلولی یافت می شود که شبکه پیچیده ای از ماکرومولکول ها است و خواص فیزیکی بافت های بدن را تعیین می کند. منظور از ماکرومولکول، مولکولی است که تعداد زیادی اتم دارد.

در درم یا لایه میانی پوست، کلاژن به تشکیل شبکه فیبری از سلول‌ ها به نام فیبروبلاست کمک می ‌کند تا سلول ‌های جدیدی روی آن رشد ‌کنند. همچنین کلاژن پوست در جایگزینی و ترمیم سلول های مرده پوست نقش مهمی را ایفا می کند.

جالب است بدانید که برخی از انواع کلاژن ها به عنوان پوشش محافظ برای اندام های ظریف بدن مانند کلیه ها عمل می کنند.

با افزایش سن، بدن کلاژن کمتری تولید می کند و در نتیجه یکپارچگی ساختار پوست کاهش می یابد، چین و چروک بر روی سطح پوست ایجاد می شود و غضروف مفاصل ضعیف می شود.

زنان پس از یائسگی کاهش چشمگیری در تولید کلاژن پوست دارند.

بنابراین در سن 60 سالگی، کاهش قابل توجه تولید کلاژن در بدن، فرایندی طبیعی است.

موارد استفاده از کلاژن

• پزشکی و آرایشی

کلاژن پوست ماده ای است که قابلیت جذب دارد. این مسئله به این معنی است که کلاژن می‌تواند تجزیه، تبدیل و دوباره جذب بدن شود. همچنین این ماده شگفت انگیز می تواند به جامدات فشرده یا ژل های شبکه مانند تبدیل شود.

طیف متنوع عملکرد های کلاژن و این واقعیت که این ماده به طور طبیعی در بدن وجود دارد، آن را ماده ای پرکاربرد و مناسب برای اهداف مختلف پزشکی می کند.

کلاژنی که برای مصارف پزشکی مورد استفاده قرار می گیرد، می تواند از انسان، گاو، خوک یا گوسفند گرفته شود.

• پرکننده های پوست

تزریق کلاژن پوست می تواند باعث رفع چین و چروک و خطوط ایجاد شده بر روی پوست صورت شود و فرورفتگی های سطح آن را پر کند.

علاوه بر این، در برخی از موارد می توان از پرکننده ‌های حاوی کلاژن برای بهبود جای زخم ها استفاده کرد.

این نوع پرکننده ها از انسان و گاو تهیه می شوند. برای جلوگیری از تشدید آلرژی، قبل از استفاده از کلاژن گاو، لازم است نوعی از آزمایشات پوستی انجام شود.

کلاژن می تواند شکاف های نسبتاً سطحی پوست را پر کند. شکاف های گسترده و عمیق تر معمولاً با موادی مانند چربی، سیلیکون یا ایمپلنت پر می شوند.

• ترمیم زخم

کلاژن پوست می تواند با جذب سلول های جدید پوست به محل زخم به بهبود آن زخم ها کمک کند و باعث بهبودی آن ها شود. همچنین بستری برای رشد بافت جدید پوست فراهم کند.

پانسمان کلاژن می تواند به بهبودی موارد زیر کمک کند:

• زخم های مزمن که به درمان های دیگر پاسخ نمی دهند.
• زخم هایی که مایعات بدن مانند ادرار یا عرق را دفع می کنند.
• زخم های دانه بندی، که روی آن بافت های مختلفی رشد می کند.
• زخم های نکروزه یا پوسیده.
• زخم های جزئی سطح پوست.

سوختگی درجه دو.

نکته: پانسمان کلاژن برای سوختگی های درجه سه، زخم هایی که با اسکار خشک پوشانده شده اند یا برای بیمارانی که ممکن است به محصولات گاو حساس باشند، توصیه نمی شود.

• بازسازی سلول ها

غشا های مبتنی بر کلاژن در درمان پریودنتال و ایمپلنت برای تقویت رشد انواع خاصی از سلول ها استفاده می شود.

• درمان آرتروز

مکمل ها یا فرمول های کلاژن در مواردی می توانند به درمان آرتروز کمک کنند.

دانشمندان در بررسی هایی که در سال 2006 انجام دادند، دریافتند که مکمل های حاوی کلاژن به کاهش علائم دردناک و بهبود عملکرد مفاصل در افراد مبتلا به استئوآرتریت کمک می کنند.

با جذب مکمل، کلاژن در غضروف انباشته شده و این مسئله به بازسازی ماتریکس خارج سلولی کمک می کند.

با این حال، همه پژوهش های انجام شده در این زمینه، یافته های فوق را تایید نکرده اند.

• احیای پوست

بسیاری از محصولات حاوی کلاژن، از جمله کرم ها و ژل ها، مدعی هستند که با افزایش سطح کلاژن در بدن، پوست را احیا می کنند.

از لحاظ علمی این مسئله امکان پذیر نیست؛ زیرا مولکول های کلاژن آنقدر بزرگ هستند که نمی توانند از طریق پوست جذب بدن شوند.

خاصیت مرطوب کنندگی این محصولات، می تواند باعث ترمیم و احیای بافت پوست شود؛ اما آن ها به طور مستقیم کلاژن پوست را افزایش نمی دهند.

• از دست ندادن کلاژن

لیزر درمانی می تواند به درمان ترک های پوستی کمک کند؛ زیرا این درمان می تواند باعث تحریک رشد کلاژن، الاستین و ملانین شود.

داشتن یک رژیم غذایی سالم نیز می تواند به بدن در تولید کلاژن کمک کند.

مواد مغذی ای که ممکن است باعث تشکیل کلاژن شوند، عبارت هستند از:

• پرولین: در سفیده تخم مرغ، گوشت، پنیر، سویا و کلم وجود دارد.
• آنتوسیانیدین ها: در توت سیاه، زغال اخته، گیلاس و تمشک وجود دارد.
• ویتامینC : در پرتقال، توت فرنگی، فلفل و کلم بروکلی موجود است.
• مس: در صدف، آجیل، گوشت قرمز و آب آشامیدنی یافت می شود.
• ویتامینA : در غذا های حیوانی و در غذا های گیاهی به عنوان بتاکاروتن وجود دارد.